* Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 123 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Trong mỗi con người đều có hai mặt cảm xúc và lí trí, đội khi, hai mặt này có thể xung đột dữ dội. Hãy kể lại một trải nghiệm cá nhân khi em kiềm chế cảm xúc và dùng lí trí để quyết định hành động của mình.
Trả lời
Bản thân em cũng từng trải qua một tình huống như vậy. Vào một buổi chiều nọ, em đang tập trung ôn tập cho kỳ thi cuối kỳ thì em trai em liên tục làm phiền. Cậu bé bật nhạc to, chơi trò chơi ồn ào và chạy nhảy khắp nhà. Lúc đầu, em cố gắng nhẫn nại, nhưng tiếng ồn ngày càng lớn khiến em không thể tập trung. Em bắt đầu cảm thấy bực bội và tức giận.
Nỗi tức giận dâng trào trong em, thôi thúc em muốn hét lên, thậm chí là ném đồ đạc vào em trai. Tuy nhiên, em nhận thức được rằng nếu hành động theo cảm xúc, mọi chuyện sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn. Em hít thở sâu, cố gắng bình tĩnh lại và suy nghĩ về hậu quả của việc la mắng em trai. Em quyết định dùng lí trí để giải quyết vấn đề. Em đi ra khỏi phòng và nói chuyện với em trai một cách bình tĩnh. Em giải thích cho em trai hiểu rằng em đang ôn tập cho kỳ thi và cần sự yên tĩnh. Em đề nghị em trai chơi ở một nơi khác hoặc chơi những trò chơi ít ồn ào hơn.Em trai em hiểu chuyện và đồng ý với đề nghị của em. Cậu bé tắt nhạc, đi chơi ở phòng khác và để em yên tĩnh học tập. Em hoàn thành việc ôn tập và đạt kết quả tốt trong kỳ thi.
2. Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:
1. Theo dõi (trang 123 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):Việc Rô-đri-gơ muốn được chết.
Trả lời:
– Nhìn ta chết và mối thù em rửa sạch!
=> Nhân vật tình nguyện chết để Si-men trả mối thù.
2. Chú ý (trang 124 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):Nỗi đau của Si-men.
Trả lời:
– Sự đấu tranh giữa mối thù giết cha và sự dũng cảm của nhân vật, giữa tình cảm và lí trí.
3. Chú ý (trang 125 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Sự “phân vân” của Rô-đri-gơ.
Trả lời:
– Sự phân vân:
Mà ta vẫn phân vân nên rửa hận hay thôi!
Trong cái thế: mất lòng em hoặc chịu điều sỉ nhục
4. Theo dõi (trang 125 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Si-men đánh giá hành động của Rô-đri-gơ.
Trả lời:
– Si-men đánh giá:
Em không thể trách chàng đã tránh điều đê tiện
Dù cay đắng trăm ngàn, giày vò, đau đớn
Chẳng buộc tội chàng đã tránh điều đê tiện…
5. Theo dõi (trang 126 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Si-men làm gì để xứng đáng với người mình yêu?
Trả lời:
– Si-men đã:
Giết cha em, chàng chứng tỏ cùng em xứng đáng
Để xứng chàng, em cũng phải đòi chàng thế mạng
* Sau khi đọc
* Nội dung chính của đoạn trích: Đoạn trích là sự giằng xé nội tâm giữa giết và không giết (Si-men), van xin và không van xin (Rô-đri-gơ). Từ đó thể hiện được sự xung đột của vở kịch, đó là sự giằng xé giữa tình cảm và lí trí.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 (trang 127 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):Vì sao Rô-đri-gơ đến gặp Si-men sau khi đã giết cha của nàng?
Trả lời:
– Rô-đri-gơ đến gặp Si-men sau khi đã giết cha của nàng vì chịu trách nhiệm về hành động mình làm, yêu cầu muốn Si-men giết mình trả thù cho cha.
Câu 2 (trang 127 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Rô-đri-gơ đánh giá như thế nào về việc chàng giết cha của Si-men? Vì sao chàng không “Nghe tiếng gọi con tim và làm theo lệnh nó”?
Trả lời:
– Rô-đri-gơ dằn vặt, đau khổ và hối hận sau khi sát hại cha Si-men. Hành động của anh ta xuất phát từ sự thù hận của gia tộc và nghe theo lời của cha, nhưng sau khi thực hiện, anh ta nhận ra rằng đó là một sai lầm nghiêm trọng.
– Lý do Rô-đri-gơ không “Nghe tiếng gọi con tim và làm theo lệnh nó“:Là một quý tộc, Rô-đri-gơ có nghĩa vụ bảo vệ danh dự của gia đình. Việc cha Si-men xúc phạm gia đình anh ta đã khiến anh ta cảm thấy buộc phải trả thù.
Câu 3 (trang 127 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Chỉ ra diễn biến tâm trạng của Si-men trong đoạn trích.
Trả lời:
– Tâm trạng của Si-men trong đoạn trích vô cùng đau khổ. Nàng trải qua nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau như bàng hoàng, sững sờ, buồn bã, thất vọng, căm hận và dằn vặt. Những cung bậc cảm xúc này thể hiện sự đau khổ tột cùng của Si-men khi người mình yêu thương nhất lại chính là kẻ đã giết cha của mình.
Câu 4 (trang 127 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Phân tích sự giằng xé nội tâm của hai nhân vật. Từ đó, hãy chỉ ra xung đột chính của vở kịch được thể hiện trong đoạn trích.
Trả lời:
* Giằng xé nội tâm của Rô-đri-gơ và Si-men:
– Rô-đri-gơ:
+ Hối hận và ăn năn
+ Mong muốn được tha thứ
+ Tình yêu dành cho Si-men
– Si-men:
+ Căm hận và phẫn nộ
+ Đau khổ và tuyệt vọng
+ Tình yêu dành cho Rô-đri-gơ
* Xung đột chính trong đoạn trích là xung đột nội tâm của hai nhân vật Rô-đri-gơ và Si-men. Xung đột này xuất phát từ tình yêu và thù hận. Với Rô-đri-gơ là sự giằng xé giữa hối hận và mong muốn được tha thứ, giữa tình yêu dành cho Si-men và sự trừng phạt cho hành động của mình.
* Còn đối với Si- men là giằng xé giữa căm hận và tình yêu dành cho Rô-đri-gơ, giữa đau khổ và hy vọng mọi điều đều không phải là thật.
Câu 5 (trang 127 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Nêu nhận xét của em về phẩm chất của nhân vật Rô-đri-gơ và Si-men được thể hiện trong đoạn trích.
Trả lời:
– Rô-đri-gơ hiện lên trong đoạn trích với những phẩm chất phức tạp, đầy mâu thuẫn. Nổi bật trong đó là sự mạnh mẽ, quyết đoán, hối hận và ăn năn, cùng tình yêu mãnh liệt dành cho Si-men.
– Si-men hiện lên trong đoạn trích với những phẩm chất cao đẹp, khiến người đọc cảm động và trân trọng. Nổi bật trong đó là sự mạnh mẽ, kiên cường, chung thủy và có hiếu với cha mẹ.
Câu 6 (trang 127 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):Hành động của các nhân vật trong vở kịch thể hiện quan niệm về danh dự, nghĩa vụ của con người ở thế kỉ XVII. Theo em, cách giải quyết xung đột trong vở kịch có còn phù hợp với thời đại ngày nay không? Vì sao?
Trả lời:
– Hành động của các nhân vật trong vở kịch thể hiện quan niệm về danh dự và nghĩa vụ của con người ở thế kỷ XVII. Danh dự được coi là giá trị quan trọng nhất, đặc biệt là đối với tầng lớp quý tộc. Rô-đri-gơ đã giết cha Si-men để bảo vệ danh dự của gia đình.
=> Cách giải quyết xung đột trong vở kịch chủ yếu là sử dụng bạo lực để trả thù hoặc bảo vệ danh dự.
– Quan niệm về danh dự và nghĩa vụ đã thay đổi trong xã hội hiện đại. Danh dự không còn được gắn liền với địa vị xã hội hay dòng máu mà dựa vào phẩm chất đạo đức của mỗi người. Nghĩa vụ cũng được hiểu rộng hơn, không chỉ bó hẹp trong phạm vi gia đình hay quốc gia.
* Viết kết nối với đọc
Bài tập (trang 127 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) phân tích một chi tiết mà em thích trong đoạn trích vở kịch Lơ Xít.
Trả lời:
Đoạn văn tham khảo
Rô-đri-gơ đã thể hiện sự dũng cảm phi thường khi dám đối mặt với Si-men, người con gái mình yêu, sau khi thú nhận đã giết cha của cô. Đây là hành động đòi hỏi rất nhiều can đảm và bản lĩnh bởi anh ta biết rằng Si-men sẽ vô cùng đau khổ và căm phẫn. Chàng trai không trốn tránh hay lảng tránh trách nhiệm mà đối mặt trực tiếp với người mình đã gây ra tổn thương. Rô-đri-gơ đã chấp nhận mọi hình phạt mà Si-men dành cho mình. Chàng trai sẵn sàng chịu trách nhiệm cho hành động của mình, dù cho hình phạt đó có nặng nề đến đâu. Sự dũng cảm của Rô-đri-gơ là một hành động đáng trân trọng. Nó thể hiện rằng anh ta là một người đàn ông có trách nhiệm và dám đối mặt với sai lầm của mình, đồng thời lên án những suy nghĩ cổ hủ có thể khiến con người ta mắc phải sai lầm không thể cứu vãn.
