* Các kiểu câu ghép và phương tiện nối các vế câu ghép
Câu 1 (trang 15 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Trong các câu trích từ văn bản Ba chàng sinh viên dưới đây, câu nào là câu ghép đẳng lập, câu nào là câu ghép chính phụ?
a. Cậu người Ấn vẫn đi tới đi lui trong phòng, nhưng chúng tôi không thấy bóng dáng hai người kia đâu.
b. Chuyện xấu đã chẳng xảy ra nếu khi đi qua cửa phòng thầy, cậu ta không thấy cái chìa khoá người hầu sơ suất để quên.
c. Nếu thầy Xôm thấy chúng, tất cả sẽ hỏng bét.
d. Cậu đã vấp ngã một lần và tôi mong cậu có thể vươn cao trong tương lai.
Trả lời:
– Câu ghép đẳng lập: a,d
– Câu ghép chính phụ: b,c
Câu 2 (trang 15 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Xác định quan hệ ý nghĩa giữa các vế ở những câu ghép dưới đây và cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng cách nào.
a. Vì chuyện này phải được giữ kín nên chúng ta sẽ tự lập ra một toà án nho nhỏ vậy.
(Cô-nan Đoi-lơ, Ba chàng sinh viên)
b. Đất bám quanh một đinh giày vương lên bàn và mẩu đất thứ hai rã ra, rơi xuống sàn phòng ngủ.
(Cô-nan Đoi-lơ, Ba chàng sinh viên)
c. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa).
d. Khó khăn càng lớn, quyết tâm càng cao.
Trả lời:
a. Vì chuyện này phải được giữ kín nên chúng ta sẽ tự lập ra một toà án nho nhỏ vậy.
– Quan hệ ý nghĩa: Nguyên nhân – kết quả.
– Cách nối: Quan hệ từ “vì“.
b. Đất bám quanh một đinh giày vương lên bàn và mẩu đất thứ hai rã ra, rơi xuống sàn phòng ngủ.
– Quan hệ ý nghĩa: Tương hỗ.
– Cách nối: Dấu phẩy.
c. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái.
– Quan hệ ý nghĩa: Mục đích – kết quả.
d. Khó khăn càng lớn, quyết tâm càng cao.
– Quan hệ đẳng lập: càng lớn…càng cao.
Câu 3 (trang 15 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Ở từng câu ghép có hai vế dưới đây, trọng tâm của thông báo nằm ở vế nào? Dựa vào đâu mà em xác định như vậy?
a. – Thu nhập tốt nhưng chỗ làm hơi xa.
– Chỗ làm hơi xa nhưng thu nhập tốt.
b. – Vì Hà chăm chỉ và luôn cố gắng trong học tập nên bạn ấy đạt điểm rất cao trong kì thi vừa qua.
– Hà đạt điểm rất cao trong kì thi vừa qua vì bạn ấy chăm chỉ và luôn cố gắng trong học tập.
Trả lời:
a)
– Câu 1: “Thu nhập tốt nhưng chỗ làm hơi xa.”
+ Trọng tâm thông báo nằm ở vế thứ nhất: “Thu nhập tốt“.
+ Dấu hiệu: Vế thứ hai sử dụng quan hệ từ “nhưng” để thể hiện sự đối lập, bổ sung thêm thông tin về “thu nhập tốt“.
– Câu 2: “Chỗ làm hơi xa nhưng thu nhập tốt.”
+ Trọng tâm thông báo nằm ở vế thứ hai: “thu nhập tốt“.
+ Dấu hiệu: Vế thứ hai được đặt sau vế thứ nhất, tạo sự nhấn mạnh. Vế thứ nhất sử dụng quan hệ từ “nhưng” để thể hiện sự đối lập, bổ sung thêm thông tin về “chỗ làm hơi xa“.
b)
– Câu 1: “Vì Hà chăm chỉ và luôn cố gắng trong học tập nên bạn ấy đạt điểm rất cao trong kì thi vừa qua.”
+ Trọng tâm thông báo nằm ở vế thứ hai: “bạn ấy đạt điểm rất cao trong kì thi vừa qua“.
+ Dấu hiệu: Vế thứ hai là kết quả của nguyên nhân được nêu ở vế thứ nhất. Quan hệ từ “nên” thể hiện mối quan hệ nguyên nhân – kết quả.
– Câu 2: “Hà đạt điểm rất cao trong kì thi vừa qua vì bạn ấy chăm chỉ và luôn cố gắng trong học tập.”
+ Trọng tâm thông báo nằm ở vế thứ nhất: “Hà đạt điểm rất cao trong kì thi vừa qua“.
+ Dấu hiệu: Vế thứ nhất là thông báo chính về thành tích của Hà. Vế thứ hai sử dụng quan hệ từ “vì” để giải thích nguyên nhân dẫn đến kết quả ở vế thứ nhất.
Câu 4 (trang 16 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Trong các câu ghép sau, câu nào dùng sai phương tiện nối giữa các vế câu? Hãy sửa lại cho đúng.
a. Hà không những học tốt, cô ấy càng hát hay.
b. Tôi chưa nói câu nào mà nó đã khóc nức nở.
c. Chúng ta càng đọc nhiều sách, kiến thức sẽ được mở rộng.
d. Mặc dù trời mưa rất to còn chị ấy vẫn đến đúng giờ.
Trả lời:
a. Hà không những học tốt, cô ấy càng hát hay.
– Lỗi: Sử dụng sai quan hệ từ “càng”.
– Sửa lại:
+ Cách 1: “Hà không những học tốt mà còn hát hay.”
+ Cách 2: “Hà học tốt và hát hay.”
b. Đúng
c. Chúng ta càng đọc nhiều sách, kiến thức sẽ được mở rộng.
– Lỗi dùng sai quan hệ từ
– Sửa: Chúng ta càng đọc nhiều sách, kiến thức càng được mở rộng.
d. Mặc dù trời mưa rất to còn chị ấy vẫn đến đúng giờ.
– Lỗi: Sử dụng sai quan hệ từ “còn”.
– Sửa lại:
+ Cách 1: “Mặc dù trời mưa rất to, chị ấy vẫn đến đúng giờ.”
+ Cách 2: “Tuy trời mưa rất to nhưng chị ấy vẫn đến đúng giờ.”
